Narito ang ilang mapagkukunan upang masagot ang mga tanong sa pananalapi na may kaugnayan sa yugtong ito ng buhay.
Pagpapaplano sa pagreretiro
Tinutulungan ka ng plano sa pagreretiro na magpasya kung anong uri ng pamumuhay ang gusto mong magkaroon, kung magkano ang kailangan mong ipon at kung paano pamahalaan ang iyong pera pagkatapos mong huminto sa pagtatrabaho. Ang pagpaplano sa pagreretiro ay tungkol sa pamamahala ng iyong pera upang masulit mo ang iyong mga taon ng pagreretiro. Dapat balansehin ng iyong plano sa pagreretiro ang iyong mga pangangailangan, kagustuhan at ang katotohanan ng iyong pananalapi.
3 mga dahilan para magkaroon ng plano sa pagreretiro
Magtakda ng mga layunin. Tinutulungan ka ng isang plano na magtakda ng mga layunin para sa pagreretiro, kabilang ang edad kung kailan mo gustong huminto sa pagtatrabaho at ang iyong pamumuhay.
Alamin kung magkano ang iipunin. Makakatulong ito sa iyo na malaman kung gaano karaming pera ang kailangan mong ipunin upang mabuhay nang kumportable sa pagreretiro.
Piliin kung ano ang ipupuhunan. Maaaring gabayan ng isang plano ang iyong mga pagpipilian sa pamumuhunan batay sa iyong mga layunin at iyong pagpapaubaya sa panganib.
Pag-iipon
Kung magkano ang kailangan mong ipunin ay depende sa 3 mga bagay:
Kung kailan ka nagsimula mag-ipon ay may malaking pagkakaiba sa kung magkano ang kailangan mong itabi. Kung mas bata ka kapag nagsimula ka, mas kaunting pera ang kailangan mong isantabi, salamat sa kapangyarihan ng pagsasama-sama. Gamitin ang kalkulator na ito para makita kung magkano ang ma-iipon mo.
Plano mo bang manatili sa bahay o maglakbay sa mundo? Ang halaga na kakailanganin mong ipunin ay depende sa buhay na plano mong gawin kapag nagretiro ka.
Maaari kang maging karapat-dapat sa mga benepisyo sa pagreretiro ng pamahalaan tulad ng Canada Pension Plan (CPP) [Plano ng Pensiyon ng Canada], Old Age Security (OAS) [Seguridad sa Pagtanda] at ang Guaranteed Income Supplement (GIS) [Garantisadong Supplementong Kita]. Kung kwalipikado ka para sa kita mula sa mga programang ito ng pamahalaan, maaaring hindi mo na kailangang mag-ipon nang malaki.
Kwalipikado ka ba para sa isang kredito sa buwis ng mga nakatatanda?
Bilang isang nakatatanda, maaari kang maging kwalipikado para sa ilang partikular na mga kredito sa buwis. Maaari ka ring maghabol ng mga gastos tulad ng mga gastos sa medikal at mga gastos sa tagapag-alaga.
Matuto nang higit pa
Pagpapaplano sa mga testamento at ari-arian
Ang pagpaplano ng ari-arian ay nagsasangkot ng pagtukoy kung kanino mo gustong ibigay ang iyong mga ari-arian at kung kailan (sa panahon ng iyong buhay, sa pagkamatay o ilang oras pagkatapos ng kamatayan).
Ang iyong plano sa ari-arian ay maaari ding kasama ang:
Mga paraan upang matugunan ang mga pangangailangan sa pananalapi ng mga miyembro ng iyong pamilya kung ikaw ay namatay o mawalan ng kakayahan na pangasiwaan ang iyong mga gawain,
Mga hakbang upang bawasan ang mga buwis na maaaring bayaran mo o ng iyong ari-arian, at
Isang planong ibenta o ipasa ang iyong puhunan sa pagmamay-ari sa isang negosyo.
Mga dokumentong karaniwang ginagamit sa pagpaplano ng ari-arian
Ang isang testamento ay ang pundasyon ng isang pagpaplano ng ari-arian, ngunit ang iyong plano ay maaaring kabilang din ang:
- mga power of attorney [kapangyarihan ng abogado]
- living will [testamento ng pamumuhay]
- seguro ng buhay
- mga trust
- mga kasunduan sa negosyo o pakikipagsosyo kung nagmamay-ari ka ng isang negosyo.
Pang-aabuso sa nakatatanda sa pananalapi
Ang pagtanda ay maaaring sinamahan ng mga pagbabago sa kalusugan, kadaliang kumilos, o nagbibigay-malay na maaaring makaapekto sa kakayahan ng isang tao na gumawa ng mga desisyong kinamamayan sa buhay, pati na rin ang kanilang pagkamaramdamin sa pananamantalang pananalapi at pandaraya.
Mahalagang kilalanin na ang mga salik na ito ay maaaring makaapekto sa iba’t ibang indibidwal sa iba’t ibang punto ng kanilang buhay, at sa makabuluhang magkakaibang antas.
Kung naniniwala ka o naghihinala kang may nagnanakaw ng mga pondo o nagmamanipula sa iyo para bigyan sila ng pera, mag-akses sa mga account, o kapangyarihan sa pananalapi, narito ang ilang mga hakbang na maaari mong gawin upang makatulong na ihinto ang pag-uugali:
Ito ay maaaring isang kapitbahay, isang miyembro ng pamilya, isang manggagawa ng pangangalagang pangkalusugan, o ibang tao sa iyong komunidad. Matutulungan ka nila sa pagkuha ng tulong.
Suriin ang iyong mga tala sa bangko, pamumuhunan at pensiyon para kumpirmahin kung mayroong anumang kahina-hinalang aktibidad. Maaari ka ring humingi ng mga kopya ng mga na-cash na tseke. Maaari mo ring suriin ang iyong testamento, kapangyarihan ng abogado at iba pang mahahalagang papeles. Kung may hindi malinaw, direktang makipag-usap sa iyong bangko o kinatawan sa pananalapi.
May mga taong makakatulong sa iyo na tingnan ang iyong mga interes sa pananalapi. Kabilang dito ang iyong abogado o accountant.
Ang pandaraya ay isang seryosong krimen na sineseryoso. Ang mga kawani ng pulis na hindi pang-emerhensiya ay maaaring makatulong sa pag-iimbestiga ng kahina-hinalang aktibidad at posibleng ihabla ang mga lumalabag sa batas.
Makipag-ugnayan sa Linya para sa Kaligtasan ng mga Nakakatanda [Seniors Safety Line (SSL)] sa: 1-866-299-1011. Makukuha ng 24/7, isang libre at kumpidensyal na mapagkukunan na nagbibigay ng impormasyon at suporta sa higit sa 150 mga wika.
Proteksyon mula sa pang-aabuso sa pananalapi
Makakatulong ang mga tip na ito na protektahan ka mula sa pang-aabuso sa pananalapi:
Panatilihing ligtas ang iyong personal at pinansyal na impormasyon (PIN, mga password atbp.), huwag ibahagi ang impormasyong ito
Magpahiram lamang ng pera kung gusto mo, at magkaroon ng pinirmahang dokumento para sa pagbabayad
Gumawa ng mga awtomatikong pagbabayad para sa mga singil at mga deposito sa iyong bank account; suriin ang iyong mga rekord sa pananalapi para sa anumang bagay na hindi karaniwan
Unawain ang lahat ng mga dokumento bago mo pirmahan ang mga ito
Magkaroon ng matibay o patuloy na kapangyarihan ng abugado na magtakda ng isang taong pinagkakatiwalaan mo na mag-aalaga sa iyo at sa iyong pananalapi
Magdagdag ng isang Pinagtitiwalaang Kontak na Tao (katulad ng taong pang-emerhensiyang kontak) sa iyong pamumuhunang account
Manatiling konektado sa pamilya, mga kaibigan at iyong komunidad
Para mas maunawaan ang pang-aabuso sa nakatatanda, bisitahin ang Canadian Network para sa Pag-iwas ng Pang-aabuso sa Nakatatanda [Canadian Network for the Prevention of Elder Abuse (CNPEA)] na mayroong mga tip at mga mapagkukunan para sa mga Canadian sa bawat lalawigan.
Bisitahin ang www.cnpea.ca para matuto nang higit pa